Historia Biblioteki

     Biblioteka gminna powstała  w 1948 r.   z lokalizacją w Dźwierznie.   Pierwszy wpis pochodzi z 14 maja 1948 r. Nie wiadomo kto był pierwszym bibliotekarzem, wiadomo natomiast, że w 1956 r. pracowała w niej Pani Czajkowska, być może ze to ona właśnie zakładała bibliotekę. Na koniec 1956r. księgozbiór liczył 3306 pozycji.
     Pod koniec 1959 r. złączono gromadę Grzegorz z gromadą Zelgno, warunkiem tego połączenia było przeniesienie biur siedziby gminy z Dźwierzna do Zelgna, co nastąpiło 1 stycznia 1960 r. W tym samym roku również przeniesiono Bibliotekę Gromadzką z Dźwierzna do Zelgna, która wówczas spełniała wówczas ważną rolę w życiu kulturalnym. Siedzibą biblioteki stał się   budynek siedziby dawnej szkoły ewangelickiej, aż po dzień dzisiejszy.  Funkcję kierownika objęła pani  Teresa Kasińska. Do roku 1972 kierownicy zmieniali się stosunkowo często były to panie Renata Wiśniewska, Barbara Kirstein, Halina Wronkowska, Urszula Kamińska, która pracowała do połowy1972r. Od 1 sierpnia 1972r. do końca 2007 roku nieprzerwanie w bibliotece w Zelgnie przez 35 lat pracowała pani Ewa Katlewska.
      Od stycznia 1973 roku biblioteka została przyłączona do Chełmży, powołano w ten sposób Gminną Bibliotekę Publiczną Gminy Chełmża z siedzibą w Zelgnie z trzema filiami w miejscowościach: Grzywna, Głuchowo, Skąpe. Po zmianach administracyjnych przez lata opiekę merytoryczną nad bibliotekami sprawowała Powiatowa Biblioteka Publiczna w Chełmży .
Praca bibliotekarza na przełomie lat i po stan dzisiejszy to nie tylko wypożyczanie książek, praca z czytelnikiem indywidualnym i zbiorowym to także gromadzenie i opracowanie zbiorów jak również organizowanie imprez czytelniczych, konkursów, lekcji bibliotecznych, spotkań z czytelnikami i pisarzami. W Zelgnie gościli min. Marian Leniak, Helena Pszczółkowska, Stanisław Giziński oraz Mirosława Sędziowska.
  Biblioteka brała udział w różnych imprezach takich jak: Złoty kłos dla twórcy srebrny dla czytelnika”, konkursy czytelnicze, plastyczne ortograficzne, recytatorskie i wiele innych.
      Ówczesne  Wojewódzkie Ośrodki Postępu Rolniczego organizowały w bibliotekach pogadanki i degustacje swoich produktów. Z upływem czasu czytelnictwo na wsi systematycznie się rozwijało. Rosła liczba punktów bibliotecznych, na koniec roku 1989 na terenie Gminy było ich 11. W latach 1986-89 biblioteka pracowała jako Filia Biblioteki Miejskiej. Następnie doszło do zmian ustrojowych 1990r. Powstała Gmina Chełmża ,a Rada Gminy w 1990 roku powołuje Bibliotekę Samorządową w Zelgnie z trzema filiami.  Biblioteka bierze aktywny udział w konkursach wojewódzkich. Prowadzone są lekcje biblioteczne, zagadki literackie, montaże poetyckie itp. W 1998 roku biblioteka liczy 14120 woluminów książkowych z liczbą 557 zarejestrowanych czytelników. Ówczesną siedzibą biblioteki w Zelgnie jest budynek gminny dawnej szkoły ewangelickiej pod adresem Zelgno 16.
     W kolejnych latach w  ramach programu „Ikonka” placówka  otrzymała 3 komputery z dostępem do Internetu.  Następnie w bibliotece powstaje punkt Informacji Społecznej oraz punkt pocztowy w porozumieniu z Pocztą Polską. 
    Od 2008 roku   funkcję Dyrektora Biblioteki przejmuje pani Justyna Błaszczyk , kierownikiem Biblioteki w Zelgnie zostaje pani Jolanta Pawełczyk (dawniej bibliotekarz filii w Skąpem),  a instytucja przekształca się w samodzielnie działającą instytucję kultury otrzymując do dyspozycji od Organizatora (Gminy Chełmża) budżet do samodzielnego funkcjonowania.
Od tego czasu  Biblioteka zostaje wyposażona w sprzęt: kserokopiarka, telewizor plazmowy, sprzęt fotograficzny. Od 2008 roku otrzymuje systematycznie  dofinasowanie na zakup nowości wydawniczych  z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.  W strukturach Biblioteki Samorządowej w Zelgnie jako biblioteki głównej funkcjonują również filie biblioteki: w Grzywnie, Głuchowie i w Skąpem.

Organizowane są  w konkursy, plastyczne, wiedzowe i fotograficzne oraz  spotykania autorskie.
 Od 2008 roku biblioteka gościła wielu  poetów i pisarzy m.in. Natalię Usenko, Grzegorza Kasdepke, Wojciecha Widłaka, Barbarę Gawryluk, Agnieszkę Frączek, Wiesława Drabika , Roksanę Jędrzejewską Wróbel, Elizę Piotrowską.
Biblioteki  promują „Tydzień Bibliotek” Dzień z Biblioteką i Światowy Dzień Książki (23 kwietnia). W ramach działalności biblioteki zorganizowano koncerty: w 2009 roku koncert skrzypcowo- fortepianowy , w 2010 roku koncert kolęd, w 2011 koncert poezji śpiewanej Czesława Miłosza oraz wiele imprez promujących biblioteki i czytelnictwo m.in. Na balu u Króla Maciusia I ( 2012); Stacja pod Bocianem (2013), Teatralny Biblioshow (2015).
 Biblioteka bierze udział w  konkursach powiatowych m.in. O pióro Starosty Toruńskiego. Dla dzieci i młodzieży organizowany jest  czas wolny w formie zajęć: plastycznych, czytelniczych, wokalnych, komputerowych, teatralnych. Organizowane są konkursy , spotkania okolicznościowe, aktywnie działa  Kącik „Kraina Uśmiechniętej Książki”, Ferie w Bibliotece, Wakacje w Bibliotece , Noc w Bibliotece.
Biblioteka Samorządowa w Zelgnie brała udział w realizacji wielu projektów   m.in.:

• Udział w realizacji projektu Stowarzyszenia Homo homini pt.  Wsparcie  realizacji  programu  profilaktyki  uzależnień  w  świetlicy  socjoterapeutycznej   pn. ,,PRZYSTAŃ” w  Zelgnie, Gmina Chełmża. Zadanie realizowane przy udziale DOTACJI ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH przyznanych przez Zarząd Województwa Kujawsko – Pomorskiego z Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Uzależnień. Zajęcia były realizowane przy Bibliotece Samorządowej w Zelgnie. (2009) 
• Udział w realizacji projektu POKL realizowanego przez CIK pt. „Pracownia rękodzieła ludowego i artystycznego Malwa”(2010)
• Udział bibliotekarzy gminnych w realizacji projektu POKL realizowanego przez CIK pt. Wiejska Szkoła Animacji Kultury (2010)
• Otrzymanie   dofinansowanie w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- Infrastruktura Bibliotek 2010 na zadanie pn. Adaptacja lokalu na funkcje Biblioteki Samorządowej w Zelgnie. Zadanie obejmowało  adaptację lokalu w zabytkowej Pastorówce (piętro i strych)w Zelgnie pozwalającej na utworzenie placówki bibliotecznej  w nowej lokalizacji ( kwota dofinansowania 50 tyś zł). Były to roboty przygotowawcze oraz wstęp do realizacji kolejnych gminnych projektów inwestycyjnych.W ramach tego projektu zorganizowane zostało szkolenie dla bibliotekarzy gminnych oraz mieszkańców Zelgna pt. „Sztuka kształtowania przestrzeni w bibliotece” organizowane przez SARP z udziałem architekta z Warszawy w ramach  projektu realizowanego przez Instytut Książki, Program Rozwoju Bibliotek oraz Oddział Warszawski Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP). W ramach tego projektu biblioteka  uzyskała bezpłatną konsultację architektoniczną dotyczącą przyszłej siedziby Biblioteki Samorządowej w Zelgnie w budynku Pastorówki. Konsultacje były  prowadzone pod hasłem Pogotowie Architektoniczne.

                                                                            
Realizacja projektów i udział w programach:

• Udział w Projekcie „Cyfrowe Archiwa Tradycji Lokalnej” prowadzony jest przez Fundacja Ośrodka KARTA w ramach Programu Rozwoju Bibliotek (gromadzenie starych fotografii i wszelkiego rodzaju dokumentów życia społecznego)adres strony internetowej: http://zelgno.archiwa.org.
• Udział w Projekcie 'Filmowe pogwarki” przygotowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej (zbieranie legend i podań z terenu Gminy Chełmża) – biblioteka w Zelgnie 2013.
• Udział w projekcie „ Muuvit- Ruszaj się i odkrywaj świat” realizowanym przez Fundację Volunteers for Sport – filia w Grzywnie - 2013.
• Udział w Programie Fundacji Orange pod nazwą „Akademia Orange dla Bibliotek”- bezpłatny dostęp do Internetu.
• MAK+ - elektroniczny, zintegrowany system biblioteczny stworzony i rozwijany przez Instytut Książki .
• Grant w konkursie Równać Szanse 2013 na realizację projektu pt. Fabryka Limeryka.
• Pracownie Orange – wygranie konkursu i utworzenie nowoczesnej pracowni komputerowej w filii w Skąpem.
• Od kilku lat pozyskiwanie corocznie dotacji w ramach programu Biblioteki Narodowej – Zakup nowości wydawniczych  dla bibliotek – priorytet 1.
• Udział w konkursie pt. Tablety w Twojej bibliotece Programu Rozwoju Bibliotek i zdobycie 3 tabletów wraz z oprogramowaniem  dla biblioteki  w Zelgnie-2015.
• Udział bibliotek w realizacji projektu WOAK-u "Teatralne przenikanie. Warsztaty ze spektaklem w finale"- filie w Skąpem i w Głuchowie 2015

Biblioteki aktywnie współpracują z: Centrum Inicjatyw Kulturalnych Gminy Chełmża;  Pracownią Rękodzieła Ludowego i Artystycznego Malwa w Zelgnie (opieka nad pracownią); Gminne Punkty Przedszkolne; szkoły gminne;  OSP;  Koła Gospodyń Wiejskich; Rady  Sołeckie; GKRPA i Narkomanii w Chełmży; Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Chełmży; LGD Ziemia Gotyku, WOAK z Torunia oraz z organizacjami  pozarządowymi.
  Od 2014 roku Biblioteka Samorządowa w Zelgnie zmienia lokalizację. Siedzibą Biblioteki staje się  Pastorówka w Zelgnie. Na „nową” Bibliotekę składają się  piętro- 4 pomieszczenia użytkowe, korytarz, toalety, szatnia i aneks kuchenny oraz poddasze przeznaczone na Izbę Tradycji „Pod bocianem”  z możliwością projekcji i organizowania spotkań o charakterze historycznym. Wraz z nową lokalizacją biblioteki otrzymuje także nowe wyposażenie nawiązując wnętrzem do historii miejsca.

Żródło: Kronika Gromady Zelgno; Kronika Biblioteki Samorządowej. Tekst i dane źródłowe: Ewa  Katlewska, Jolanta Pawełczyk.

                                                                                                                                                                                      Opracowanie: Justyna Błaszczyk
                                                                                                                                                       Dyrektor Biblioteki Samorządowej w Zelgnie